Η συγκατάθεση είναι σέξι!
Αυτή την περίοδο παρατηρούμε μια ανησυχητική μετατόπιση κατά της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των δικαιωμάτων σε αυτή (SRHR) στην Ευρώπη. Συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατα αυξημένων περιορισμών στην Πολωνία όσον αφορά την πρόσβαση στην άμβλωση και την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Στην Ελλάδα, είχαμε την έξαρση του Κινήματος #MeToo Τα διαδεδομένα επίπεδα υπαναχωρήσεων [atrittion}[1] στην Ευρώπη υποδηλώνουν ότι τα κράτη υποβαθμίζουν τις υποχρεώσεις επίδειξης της δέουσας επιμέλειας που έχουν βάσει του διεθνούς και περιφερειακού νόμου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τόσο στην προστασία των γυναικών όσο και των νεαρών κοριτσιών από τη σεξουαλική βία όσο και στην παροχή πρόσβασης των θυμάτων στην δικαιοσύνη. Μια ολοκληρωμένη προστασία της SRHR, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης της συγκατάθεσης ως ενός από τα βασικά της στοιχεία, είναι απαραίτητη για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί ορόσημο για την Ευρώπη, καθώς υποχρεώνει τα κράτη της να ποινικοποιήσουν όλες τις μη συναινετικές πράξεις σεξουαλικού χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει δράση σχετικά με τη συναίνεση, να εφαρμόσει τους ορισμούς της σεξουαλικής βίας που βασίζονται στη συγκατάθεση, ιδίως του βιασμού, στη νομοθεσία, τους θεσμούς και την πολιτική και να καταπολεμήσει την έμφυλη βία, για να προστατεύσει και να προάγει τα δικαιώματα των ανθρώπων στην σεξουαλική ποικιλομορφία, ειδικά για τις γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια που πλήττονται περισσότερο.
Οι νομικοί ορισμοί για όρους όπως ο βιασμός, η σεξουαλική επίθεση και η σεξουαλική κακοποίηση ποικίλουν από κράτος σε κράτος και τις περισσότερες φορές χρονολογούνται από τον προηγούμενο αιώνα. Κυρίως, ο βιασμός συνεχίζει να κατηγοριοποιείται ανάλογα με τον βαθμό σωματικής βίας που χρησιμοποιείται ή απειλείται από τον δράστη. Επιπλέον, συχνά εμπεριέχουν την ανάγκη να αποδειχτεί ότι το θύμα ήταν σε κατάσταση φόβου ή αδυναμίας και ανίκανο να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή να εκφράσει τη θέλησή του. Σε πολλές χώρες, όταν ένα άτομο δεν λέει ρητά «όχι», δεν υπερασπίζεται τον εαυτό του ή εξαναγκάζεται με άλλο τρόπο, ο βιασμός θεωρείται ότι μπορεί να μην έχει τελεστεί. Η πανευρωπαϊκή έλλειψη ορισμών σεξουαλικής βίας που βασίζονται στη συναίνεση, ιδίως σε σχέση με τον βιασμό, οδηγεί σε καταστροφικές συνέπειες και πλεονεκτήματα για τους δράστες σε περιπτώσεις όπου το θύμα δεν ήταν σε θέση να διατυπώσει τη θέλησή του.
Η απουσία του «όχι» δεν σημαίνει συναίνεση. Το 70% των θυμάτων παγώνει κατά τη διάρκεια του βιασμού και δεν είναι σε θέση να αμυνθεί. Συγκατάθεση σημαίνει ενεργή συγκατάθεση με «ναι» ή με επίδειξη διαφορετικής συναίνεσης. Η απουσία συναίνεσης από το θύμα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού που ορίζεται ως σεξουαλική βία, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού. Παραβλέποντας αυτή την αρχή, πολλές χώρες αποτρέπουν εκ των πραγμάτων να ποινικοποιούνται οι μη συναινετικές σεξουαλικές πράξεις. Σύμφωνα με έρευνα του 2014 του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), μία στις δέκα γυναίκες στην ΕΕ (11%) δέχθηκε σεξουαλική επίθεση από την ηλικία των 15. Επιπλέον, μία στις 20 γυναίκες στην ΕΕ έχει βιαστεί από την ηλικία των 15 – συνολικά περίπου 9 εκατομμύρια γυναίκες. Άτομα από την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+, έγχρωμες γυναίκες, γυναίκες με αναπηρίες, μετανάστριες και άτομα από στερημένες κοινωνικοοικονομικές ομάδες διατρέχουν συχνά μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν θύματα σεξουαλικής βίας. Οι δεδομένες διακρίσεις κατά αυτών των ομάδων καθιστά ακόμη πιο δύσκολο για τα θιγόμενα άτομα να ζητήσουν υποστήριξη μετά την επίθεση.
Για έναν σαφή νομικό ορισμό του βιασμού
Μόνο με ένα νομικό πλαίσιο για τη σεξουαλική βία, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, με βάση τη συγκατάθεση μπορούμε να φέρουμε περισσότερους δράστες σεξουαλικής βίας στη δικαιοσύνη.
Η σεξουαλική βία, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού, πρέπει να καθορίζεται από την έλλειψη συναίνεσης, ανεξάρτητα από το αν πραγματοποιήθηκε από κάποιον απευθείας ή από τρίτο μέρος.
Η σεξουαλική βία μπορεί να συμβεί διαδικτυακά και με φυσική επαφή και μπορεί να συντελεστεί ακόμη και όταν παρέχονται σεξουαλικές υπηρεσίες με ανταλλάγματα αγαθών ή χρημάτων ή και μέσα σε γάμους. Όλες οι πράξεις σεξουαλικής βίας πρέπει να ποινικοποιούνται και να επιβάλλονται επαρκείς κυρώσεις.
Ας μιλήσουμε για συγκατάθεση …
Η συναίνεση μπορεί να εκφραστεί τόσο λεκτικά όσο και μη λεκτικά. Η συγκατάθεση δίνεται ελεύθερα, εθελοντικά και χωρίς εξαναγκασμό και μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή χωρίς υποχρέωση εξήγησης. Μόλις ένα άτομο εκφράσει άρνηση στην συνέχιση μιας πράξης σεξουαλικής φύσης, η συνέχισή της είναι πράξη σεξουαλικής βίας. Τα φυσικά σημάδια διέγερσης δεν μπορούν να ερμηνευθούν ως συγκατάθεση στο σεξ. Ένα άτομο πρέπει να έχει τη διανοητική ικανότητα να συναινεί σε σεξουαλικές πράξεις και δεν μπορεί να βρίσκεται σε ασυνείδητη κατάσταση – όπως να κοιμάται, να είναι αναίσθητο ή σοβαρά μεθυσμένο. Ένα νομικό πλαίσιο βασισμένο στην συναίνεση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση ορισμένων ατόμων με αναπηρίες σχετικά με την ικανότητά τους να συναινέσουν ελεύθερα και ενσυνείδητα. Είναι ευθύνη του ατόμου που ξεκινά την πράξη να ζητήσει τη συγκατάθεση ενός τέτοιου ατόμου.
Ηλικία συγκατάθεσης …
Για την συγκατάθεση πρέπει να υπάρχει εκτενής ενημέρωση, αυτή να δίνεται ελεύθερα, εθελοντικά και χωρίς εξαναγκασμό. Η παροχή συγκατάθεσης για σεξουαλικές πράξεις απαιτεί τις κατάλληλες ψυχολογικές ικανότητες του ατόμου για να το πράξει. Για το λόγο αυτό, το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ και το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΟΜΜΑ ζητά την καθιέρωση ελάχιστης ηλικίας συγκατάθεσης στο ποινικό δίκαιο. Αυτή η ρύθμιση δεν πρέπει να διέπει συναινετικές σεξουαλικές δραστηριότητες μεταξύ ανηλίκων ή ατόμων που είναι κοντά στην ηλικία και τον βαθμό ψυχολογικής και σωματικής ανάπτυξης ή ωριμότητας. Για σεξ με ένα άτομο που έχει οποιαδήποτε μορφής εξουσίας στο σεξουαλικό του σύντροφο, η ηλικία της συγκατάθεσης είναι πάντοτε 18.
Γενικευμένη Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση …
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να είναι πολυεπίπεδη. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών σεξουαλικής εκπαίδευσης οφείλει να καλύπτει πολλούς τομείς και να περιλαμβάνει: διδασκαλία σχετικά με τη συναίνεση, τα όρια και τη διαπροσωπική επικοινωνία σε όλες τις σχέσεις, την διασφάλιση ενός ανοικτού περιβάλλοντος για ελεύθερες και χωρίς επικρίσεις συζητήσεις σχετικά με την εφηβεία, το σεξ και τη σεξουαλική ευχαρίστηση, καθώς και τις διάφορες μορφές σεξουαλικότητας, την αποδόμηση της κουλτούρας των βιασμών [2] προσφέροντας ενημερωμένες και τεκμηριωμένες πληροφορίες σχετικά με το ασφαλές σεξ, τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις, τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων, την περιτομή και τα επικαιροποιημένα δεδομένα σχετικά με τη σεξουαλική βία. Όλοι αυτοί οι τομείς απαιτούν μια τεκμηριωμένη και έγκυρη προσέγγιση προκειμένου αυτή να είναι περιεκτική και αποδεκτή από όλους τους μαθητές ανεξάρτητα από φύλο, σεξουαλικό προσανατολισμό, άλλα χαρακτηριστικά όπως η αναπηρία, η θρησκεία, οι πεποιθήσεις και η εθνικότητα.
Επειδή είναι καιρός να τερματίσουμε την κουλτούρα των βιασμών και να αλλάξουμε τους νόμους μας έτσι ώστε να μπορούν να συμβάλλουν ενεργά, αντί να εμποδίζουν, την εξάλειψη της έμφυλης βίας, το Πράσινο Κίνημα, στηρίζοντας το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα:
1. Δεσμεύεται να θεσπίσει ένα ολιστικό πλαίσιο βασισμένο στο συναινετικό πρότυπο για την εφαρμογή όλων των μερών του ΕΟΔ της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης – γιατί μόνο ναι σημαίνει ναι.
2. Καλεί όλα τα κόμματα, και τις αυτοδιοικητικές παρατάξεις να συμβάλλουν ενεργά στην προώθηση ή να εφαρμόσουν εκεί που μετέχουν σε συνεργασίες, ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου με επίκεντρο την συναίνεση και την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας, ιδίως του βιασμού.
3. Καλεί τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης να επικαιροποιήσουν τους ποινικούς κώδικές τους με ορισμό της σεξουαλικής βίας, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού που να βασίζεται στην απουσία συναίνεσης.
4. Καλεί τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης να απαγορεύσουν νομοθετικά τον αναγκαστικό γάμο και τον γάμο ανηλίκων.
5. Καλεί τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Ένωση
– να επικυρώσουν και να εφαρμόσουν πλήρως τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ιδίως το άρθρο 36 ·
– να θέσουν σε ισχύ την επικυρωμένη νομοθεσία για την έμφυλη βία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να παρέχονται εύκολα προσβάσιμα, εμπιστευτικά και ευαίσθητα κανάλια αναφοράς της σεξουαλικής βίας, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία των αναφερόμενων ατόμων, την έγκαιρη διερεύνηση των αναφορών τους και την αποτελεσματική δίωξη τυχόν εγκλημάτων
– να θεσμοθετήσουν προγράμματα κατάλληλης και ολοκληρωμένης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία σύμφωνα με τα κριτήρια που αναφέρονται παραπάνω ·
– να προωθήσουν και διευρύνουν την επιστημονική έρευνα, προκειμένου να υπάρχει πρόσβαση σε αξιόπιστα και συγκρίσιμα στοιχεία σχετικά με το μη συναινετικό σεξ, σε ευρωπαϊκό επίπεδο
• να εφαρμόσουν ένα πραγματικό πρόγραμμα κατάρτισης για επαγγελματίες υγείας, δικαιοσύνης και επιβολής του νόμου ώστε αυτοί να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των θυμάτων της έμφυλης και σεξουαλικής βίας και να κατανοήσουν την κουλτούρα του βιασμού και να εξασφαλίσουν τη λειτουργία αρκετών καταφυγίων για τα θύματα της βίας διαθέτοντας τα απαιτούμενα κονδύλια για αυτές τις δράσεις.
• 6. Καλεί όλους τους φορείς να εφαρμόσουν το πλαίσιο που βασίζεται στη συναίνεση στις δομές τους, να παρέχουν εκπαίδευση σχετικά με τη συγκατάθεση και τον πολιτισμό των βιασμών και να δεσμευτούν να αγωνιστούν για αυτό το πλαίσιο σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην εξωτερική πολιτική τους.
Go Green με το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ
1] Attrition : Όταν οι γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια βρίσκουν το θάρρος να αναφέρουν βιασμό και οι υποθέσεις “πέφτουν” σε διάφορα στάδια της νομικής διαδικασίας. Συχνά, οι φερόμενοι δράστες δεν διώκονται και δεν λογοδοτούν για τα εγκλήματά τους.
P.26 και μετά: https: //www.amnesty.org/en/documents/eur01/9452/2018/en/
[2] Η κουλτούρα του βιασμού είναι μια έννοια που χρησιμοποιείται για να περιγράψει πότε ο βιασμός είναι διαδεδομένος και δικαιολογείται στην κοινωνία. Η αύξηση της συνειδητοποίησης σχετικά με το τι είναι η κουλτούρα του βιασμού και το πώς διαδίδεται σε διαφορετικά επίπεδα της κοινωνίας επιτρέπει την αντιμετώπισή της.
