ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ: Κατώτερος των περιστάσεων ο Κλιματικός Νόμος της κυβέρνησης

– Το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ κατέθεσε 30 πολύ συγκεκριμένες προτάσεις

– Σηματοδοτεί μια δειλή αρχή για θέσπιση εθνικού πλαισίου για την πορεία της χώρας προς την κλιματική ουδετερότητα

Για το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ ο Κλιματικός Νόμος που περνά αυτές τις μέρες από τη Βουλή είναι κατώτερος των περιστάσεων και σηματοδοτεί μια δειλή αρχή για θέσπιση εθνικού πλαισίου για την πορεία της χώρας προς την κλιματική ουδετερότητα.
Το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ συμμετείχε στη διαβούλευση που έγινε μεταξύ των φορέων και συνυπογράφει τις σοβαρές ενστάσεις και ελλείψεις που υπάρχουν στο νομοσχέδιο, με χαρακτηριστικότερες τις εξής:
– Επαναλαμβάνει στόχους που ήδη ισχύουν από τη νομοθεσία της ΕΕ, όπως αυτούς που θέτει ο κανονισμός 2021/1119 για τη θέσπιση πλαισίου με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας (π.χ., στο άρθ. 1 παρ. 2 ).
– Αφήνει ανοιχτή την αναθεώρηση των ενδιάμεσων στόχων προς το χειρότερο (άρθ. 8).
– Αναφέρει ότι ειδικότεροι στόχοι επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας “επιδιώκονται” σε διάφορους τομείς (άρθ. 10 παρ. 1, περ. (γ)), όμως συγκεκριμένη και δεσμευτική προθεσμία διατυπώνεται μόνο σε σχέση με την απεξάρτηση από τον λιγνίτη. Η σιωπή για την αναγκαία συνολική απεξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο και αέριο) – με ελάχιστες ειδικές εξαιρέσεις (καύση μαζούτ στα νησιά, καυστήρες πετρελαίου στα κτίρια) – είναι ανησυχητική.
– Προβλέπει μέτρα με ελάχιστη φιλοδοξία για μείωση των εκπομπών από τα κτίρια, και δίνει δυνατότητα σημαντικών εξαιρέσεων (άρθ. 17 παρ. 3, 34 παρ. 6, 34 παρ. 7).
– Προβλέπει επιστημονικά μη τεκμηριωμένες εξαιρέσεις τομέων με υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα, όπως τα έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών, τα λιμενικά έργα και τα έργα μεταφοράς ενέργειας και καυσίμων από την υποχρέωση μείωσης των εκπομπών κατά 30% (άρθ. 19 παρ. 1). Ακόμα και στις περιπτώσεις αυτές, επιτρέπει την επίτευξη των στόχων μέσω “πράσινων πιστοποιητικών”, που δεν εγγυώνται την πραγματική μείωση των εκπομπών (άρθ. 19 παρ. 3).
– Προβλέπει ασφάλιση κινδύνου για κλιματική αλλαγή, αγνοώντας τα υφιστάμενα κτίρια, χωρίς να θίξει τις διατάξεις που ενθαρρύνουν την εγκατάσταση δραστηριοτήτων στις ζώνες υψηλής τρωτότητας (όπως, π.χ., το νομικό πλαίσιο για τις οικιστικές πυκνώσεις και την τακτοποίηση αυθαιρέτων), και χωρίς κάποια ελάχιστη διασφάλιση ότι η ασφαλιστική προστασία θα είναι προσιτή σε όλους (άρθ. 23).
– Ακόμα και η εφαρμογή των παραπάνω είναι αμφίβολη, καθώς προβλέπεται η αξιοποίηση μόνο των ήδη εγκεκριμένων πόρων (άρθ. 24).
– Περιέχει μερικές άσχετες διατάξεις, όπως μια πρωτοφανή ρύθμιση 20ετούς παράτασης άδειας κατεδάφισης και εξαίρεσης από την κατεδάφιση για αυθαίρετα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού. Ελπίζουμε πραγματικά πως στην πορεία ψήφισης δεν θα συμβεί κάποια “καταιγίδα” από ασύνδετες με το θέμα και κρυπτικές τροπολογίες (αρθ. 33). Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι στην Ελλάδα ένα νέο θεσμικό πλαίσιο που καλείται να θέσει τις βάσεις για ένα θέμα ζωτικής σημασίας, όπως η κλιματική κρίση, να παραμείνει καθαρό από εμβόλιμες διατάξεις; Σε ένα τόσο σημαντικό νομοσχέδιο, δεν πρέπει να υπάρξει ούτε μία άσχετη (και, επομένως, αντισυνταγματική) τροπολογία.

Τι “ξέχασαν”
Φύση: Η ανάγκη για προστασία της φύσης δεν αναδεικνύεται σε προτεραιότητα και συστατικό στην προσπάθεια για τον μετριασμό της κλιματικής κρίσης, αλλά φαίνεται να περιορίζεται σε ασαφείς κατευθύνσεις ή ως εργαλείο στις διατάξεις της προσαρμογής.
Κλιματική δημοκρατία: Η διαβούλευση και η συμμετοχή δεν έχουν ενταχθεί οργανικά στον κλιματικό νόμο. Δεν υπάρχει μνεία της ανάγκης ευρείας δημόσιας διαβούλευσης σε κρίσιμα στοιχεία του, όπως οι τομεακοί προϋπολογισμοί (άρθ. 7) και το Στρατηγικό Πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά (άρθ. 21). Η συμμετοχή στο διαδικτυακό τόπο κλιματικού διαλόγου περιορίζεται σε ορισμένους φορείς (άρθ. 27), ενώ η σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου για την Κλιματική Αλλαγή (άρθ. 29) είναι περιορισμένη και μη αντιπροσωπευτική.
Επιστημονική ανεξαρτησία: Είναι εξαιρετικά αδύναμος ο ρόλος της επιστημονικής κοινότητας στο σύστημα κλιματικής διακυβέρνησης. Θα πρέπει το νομοσχέδιο να προβλέπει ανεξάρτητο από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου όργανο επιστημονικής παρακολούθησης της πορείας της χώρας προς την κλιματική ουδετερότητα με ισχυρές και ουσιαστικές αρμοδιότητες.
Δίκαιη μετάβαση: Το νομοσχέδιο δεν περιέχει τίποτα το ουσιαστικό για την δίκαιη μετάβαση των τομέων και των περιοχών που αναπόφευκτα θα θιγούν από τις στρατηγικές μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική κρίση. Επίσης απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στο μεγάλο και κρίσιμο κεφάλαιο της συμμετοχής στη διαμόρφωση των πολιτικών και της δίκαιης εργασιακής μετάβασης σε όλους τους τομείς που θα επηρεαστούν από τη διαδικασία μετασχηματισμού της οικονομίας.
Ενεργειακή δημοκρατία: Καμία στοχοθεσία για την ενίσχυση της ενεργειακής δημοκρατίας και του ρόλου των πολιτών στην παραγωγή καθαρής ενέργειας για αυτοκατανάλωση. Ο στόχος που προβλέπει το σχέδιο REPowerEU για τη δημιουργία τουλάχιστον μιας ενεργειακής κοινότητας με βάση τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε κάθε δήμο με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων έως το 2025 θα πρέπει να ενσωματωθεί στο σχέδιο νόμου το οποίο οφείλει να είναι αρκετά πιο φιλόδοξο αναφορικά με τη συμμετοχή των πολιτών στην καθαρή αυτοπαραγωγή ενέργειας. Αντίστοιχα, θα πρέπει να υιοθετηθούν τα απαραίτητα μέτρα για την εξασφάλιση της πρόσβασης των ενεργειακά φτωχών και ευάλωτων καταναλωτών στην ηλιακή ενέργεια ενισχύοντας παράλληλα το ρόλο της ηλιακής στρατηγικής που ουσιαστικά απουσιάζει στο παρόν σχέδιο νόμου.
Ηλιακή πολιτική: Η κυβέρνηση οφείλει να προχωρήσει άμεσα σε τροποποίηση του άρθρου 17, ενσωματώνοντας τους στόχους της ΕΕ και την επέκταση του μέτρου για την υποχρεωτική εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε:
νέα δημόσια και εμπορικά κτίρια (με κάλυψη άνω των 250 τ.μ.) ως το 2026
υπάρχοντα δημόσια και εμπορικά κτίρια (με κάλυψη άνω των 250 τ.μ.) ως το 2027
όλα τα νέα κτίρια κατοικιών ως το 2029.
Επίσης ζητάμε θέσπιση διατάξεων για να εξασφαλιστεί ότι όλα τα νέα κτίρια είναι “έτοιμα για ηλιακή ενέργεια (solar ready)”.
ΑΠΕ: Παντελής είναι η απουσία νομικά δεσμευτικών στόχων που θα μετασχηματίζουν το ενεργειακό σύστημα ηλεκτροπαραγωγής σε 100% ΑΠΕ έως το 2035 με όρους περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης, και θα θέτουν τις βάσεις ώστε να υπερκεραστούν τα τεχνικά εμπόδια στην επέκταση του ηλεκτροδοτικού δικτύου που θα φιλοξενεί νέα έργα ΑΠΕ προωθώντας παράλληλα τα έργα αποθήκευσης καθαρής ενέργειας. Η απάντηση στο ερώτημα “πόσα έργα επέκτασης δικτύων και αποθήκευσης θα χρειαστούν ώστε να φιλοξενηθούν τελικά έργα ΑΠΕ που το αργότερο μέχρι το 2050 θα παράγουν το συντριπτικό ποσοστό της απαιτούμενης ενέργειας στη χώρα μας” είναι “όσα χρειάζονται”. Αυτό θα έπρεπε να υποδηλώνει και τη φιλοδοξία ενός εθνικού κλιματικού νόμου ειδικότερα στην Ελλάδα που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα τέτοιων έργων και για την υπόλοιπη ΕΕ.
Εξοικονόμηση: Το σχέδιο νόμου περιορίζεται σε σχέδια μείωσης εκπομπών για τους δήμους, κτίρια και εγκαταστάσεις χωρίς όμως να είναι φιλόδοξο ποσοτικά αλλά ούτε σε σχέση με τα κίνητρα στα οποία στοχεύει για τους πολίτες και τους οικονομικούς τομείς προκειμένου η εξοικονόμηση ενέργειας να επιταχυνθεί. Οι στόχοι για αποδοτικά μέτρα εξοικονόμησης και όχι απλά μείωσης σε βιομηχανία και μεταφορές απουσιάζουν.
Κλιματική εκπαίδευση: Δεν γίνεται αναφορά στην αναγκαιότητα κλιματικής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τόσο νέων όσο και ενηλίκων. Κάθε ουσιαστική προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης πρέπει να περιλαμβάνει σχεδιασμό για την εκπαίδευση ο οποίος θα περιλαμβάνει όλες τις βαθμίδες και μορφές εκπαίδευσης: τυπική, μη τυπική, άτυπη, επαγγελματική και δια βίου.
Αγροδιατροφικός τομέας: Το γεγονός ότι ένας τομέας με σημαντική και διαρκώς αυξανόμενη συμβολή στην κλιματική κρίση, όπως ο αγροδιατροφικός, απουσιάζει εντελώς από τη στόχευση του κλιματικού νόμου, αποτελεί στην καλύτερη περίπτωση αστοχία. Το κενό είναι απαραίτητο να αναπληρωθεί με τις απαραίτητες πολιτικές και δράσεις σε συνδυασμό με άρση δράσεων στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.

30 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ
Το ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΙΝΗΜΑ ενώνει τη φωνή του και τις δυνάμεις του με όλους όσους πιστεύουν ότι η χώρα μας πρέπει να λάβει μια σειρά από άμεσα μέτρα και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα και προτείνει τα εξής:
1. Άμεση έρευνα για την προσαρμογή του συνόλου των δραστηριοτήτων και των φυσικών βιοτόπων της χώρας στην κλιματική αλλαγή, όπου θα περιγράφεται η παρούσα κατάσταση, οι προβλέψεις για το μέλλον και οι ενδεδειγμένες παρεμβάσεις.
2. Άμεσος φιλόδοξος σχεδιασμός για να ανοίξει η αγορά ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων και κυρίως οι Σταθμοί Φόρτισης Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων.
3. Εθνικό Σχέδιο για την αντικατάσταση όλων των συμβατικών λαμπτήρων σε led, στον οδοφωτισμό και σε όλα τα δημόσια και δημοτικά κτήρια.
4. Σχεδιασμός για την σταδιακή βελτίωση του κτιριακού προβλήματος στις θερμικά επιβαρυμένες περιοχές των πόλεων, που συνήθως είναι και οι φτωχότερες. Ενίσχυση των Ενεργειακών Κοινοτήτων και σχεδιασμός ειδικών προγραμμάτων με στόχο την ενεργειακή αυτάρκεια των νοικοκυριών.
5. Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τις ιδιωτικές επενδύσεις. Φορολογικά κίνητρα στις επιχειρήσεις που έχουν παραμετροποιήσει το σχέδιο λειτουργίας τους με βάση την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματική αλλαγής.
6. Νομοθετική ρύθμιση για την αναγκαστική εισαγωγή των «πράσινων προμηθειών» στο δημόσιο σε ποσοστό τουλάχιστον 15% για αρχή.
7. Άμεση ολοκλήρωση των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής των υδάτινων πόρων και αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου ώστε να είναι βασική παράμετρος οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Προτεραιότητα σε Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα και Πελοπόννησο , που έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα.
8. Επαναδραστηριοποίηση με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα της Εθνικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης. Σχεδιασμός και υλοποίηση Εθνικού Σχεδίου εξοικονόμησης και συγκέντρωσης των υδάτινων πόρων.
9.Ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσαρμογής της χώρας στην κλιματική αλλαγή, με ορίζοντα εξαετίας 2022 – 2028 και δέσμευση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα και το ΕΣΠΑ προς την κατεύθυνση αυτή.
10. Αλλαγή της παλαιολιθικής φιλοσοφίας διοίκησης και διαμοίρασης πόρων του Πράσινου Ταμείου».
11. Να καταργηθεί άμεσα το προβληματικό 75% του αντιπεριβαλλοντικού «νόμου Χατζηδακη» με βάση το οποίο έγιναν «βορά στα συμφέροντα» οι περιοχές Natura 2000 όπως και οι περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές.
12. Να θεσπισθεί και ο « Κλιματικός Προϋπολογισμός» με συγκεκριμένη όμως περιβαλλοντική κατεύθυνση στο πλαίσιο των Διεθνών μας δεσμεύσεων.
13. Να καταργηθούν άμεσα, όλες οι αποφάσεις – με τροπολογία που θα ψηφίσει άμεσα η βουλή – για τις εξορύξεις των υδρογονανθράκων. Όπως έγινε φανερό και με την συνάντηση της Μασσαλίας οι εξορύξεις πλέον είναι απαγορευτικές (για να το αντιληφθεί και ο…Ερντογάν).
14. Να θεσπισθεί επιτέλους και στη χώρα μας Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός. Να μην υπάρξει η παραμικρή παρεμβατική δραστηριότητα μέχρι να ολοκληρωθεί το θαλάσσιο χωροταξικό μας σχέδιο.
15. Να αυστηροποιηθούν οι κανόνες ποιότητας των ιχθυοκαλλιεργειών.
16. Να ακυρωθεί το εγκληματικό project του «Ερημίτη» στην Κέρκυρα όπου για να γίνει ένα «ξενοδοχειακό συγκρότημα» θα κοπούν δεκάδες χιλιάδες δένδρα και θα καταστραφεί η θαλάσσια και η παράκτια βιοποικιλότητα. Και προφανώς να ακυρωθούν και όλα τα παρόμοια έργα που προγραμματίζονται σε όλη την Ελλάδα για χάρη της … δήθεν Ανάπτυξης.
17. Να υπάρξει σοβαρός σχεδιασμός, προγραμματισμός και ανάδειξη των εναλλακτικών μοντέλων Τουρισμού, που έχουν ως σημείο αναφοράς την προστασία στα θαλάσσια οικοσυστήματα και στη θαλάσσια βιοποικιλότητα.
18. Να δούμε τον σχεδιασμό της μετάβασης της χώρας μας προς μία «Πράσινη και Γαλάζια Οικονομία» , θέτοντας ως βασική παράμετρο το «taxonomy» , που είναι ο βασικός δείκτης της Ε.Ε. που επιτρέπει τη βελτίωση των βιώσιμων επενδύσεων και την εφαρμογή της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας». Στη βάση αυτή να σχεδιαστεί και η τοπική ενεργειακή αυτονομία.
20. Να έχουμε σαφή και πειστική ενημέρωση για την αποκαλούμενη «Κυκλική Οικονομία» και να νομοθετηθούν φορολογικές απαλλαγές και άλλα φορολογικά κίνητρα για όσους επενδύουν στην «Πράσινη και Γαλάζια Οικονομία» (και στο τουρισμό) και έχουν δείκτη Κυκλικής Οικονομίας, πάνω από 90%.
21. Να υπάρξει αυστηροποίηση των ποινών για όλους τους «επενδυτές» που δεν υλοποιούν την εγκεκριμένη Μελέτη των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (από την δραστηριότητα τους).
22. Αλλαγή της φιλοσοφίας στη διαχείριση απορριμμάτων, με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, επανάκτηση, επαναχρησιμοποίηση. Απομάκρυνση από την επιλογή των φαραωνικών και υπερδιαστασιολογημένων εργοστασίων απορριμμάτων.
23. Να σχεδιαστεί ένα νέο μοντέλο Πολιτικής Προστασίας με έμφαση στην εξειδικευμένη πρόληψη και όχι χαοτική καταστολή, όπως συμβαίνει τώρα.
24. Να σχεδιαστούν εξειδικευμένες πολιτικές δίκαιης μετάβασης για τα άτομα με κινητικά προβλήματα (π.χ στον άξονα Βιώσιμη Κινητικότητα) και για τα ΑμΕΑ.
25. Να εισαχθεί ρητά, η συμμετοχική δημοκρατία των τοπικών κοινωνιών και των παραγωγικών ομάδων για να υπάρξει η αναγκαία ωριμότητα στη σχεδιαζόμενη πράσινη μετάβαση.
26. Να αναμορφωθούν και να επανασχεδιαστούν τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τα οποία θα εναρμονιστούν με τους στόχους της πράσινης μετάβασης.
27. Να είναι ξεκάθαρη, η κάθε αρμοδιότητα από τους εμπλεκόμενους φορείς.
28. Να ενισχυθεί ο τομέας της παραγωγής βιολογικών προϊόντων, με συγκεκριμένα φορολογικά και επιδοματικά κίνητρα. Να υπάρχουν συγκεκριμένες αποτρεπτικές πολιτικές για τα γενετικώς τροποποιημένα, προϊόντα.
29. Εκτός, από την ηλεκτροκίνηση στα ΙΧ να υπάρχει σαφέστατη προσέγγιση στην ανάπτυξη των ηλεκτροκίνητων μέσων σταθερής τροχιάς και ποδηλατοδρόμων.
30. Να αλλάξει η φιλοσοφία λειτουργίας των ρεμάτων, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν ως φυσικοί βιότοποι και όχι μόνο ως αγωγοί νερού.

Κ. Καλογράνης: “Ακόμα μία χαμένη ευκαιρία”
Τέλος ο Συμπρόεδρος του Πράσινου Κινήματος Κώστας Καλογράνης δήλωσε: “Περνάνε από τη Βουλή έναν Κλιματικό Νόμο που είναι κατώτερος των περιστάσεων. Δεν γίνεται να κάνουν λόγο για περιβαλλοντική πολιτική με τον αντιπεριβαλλοντικό νόμο του κ. Χατζηδάκη που άνοιξε το κουτί της Πανδώρας για πολλά και σοβαρά περιβαλλοντικά ζητήματα στη χώρα μας. Το Πράσινο Κίνημα έχει αναφερθεί επανειλημμένα για την αναγκαιότητα ενός Κλιματικού Νόμου, όμως αυτός που έφερε η κυβέρνηση δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί για την άμεση προστασία του περιβάλλοντος. Είναι μία χαμένη ευκαιρία και δυστυχώς δεν θα έχουμε πολλές ακόμα, αν συνεχίσουν αυτές οι πολιτικές…”

Υπάρχει και Άλλος Δρόμος…
Go Green με το Πράσινο Κίνημα