Η ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ

Συχνά ακούμε και χρησιμοποιούμε τους όρους : «αειφόρος ανάπτυξη» «Πράσινη ανάπτυξη», «Γαλάζια ανάπτυξη». Απαραίτητο να τους εξηγήσουμε, ώστε να μιλάμε όλοι την ίδια γλώσσα.

Η αειφόρος ανάπτυξη  βρίσκεται τα τελευταία 30 χρόνια στην πρώτη γραμμή αρκετών πολιτικών Ελλήνων και Ευρωπαίων. Στα κατά καιρούς κείμενα της   Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέχει περίοπτη θέση. Αυτό γιατί αποτελούσε και αποτελεί πρόκληση το να εξασφαλιστεί μια αμοιβαία ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής ευμάρειας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης λοιπόν στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:

  • το περιβάλλον
  • την οικονομία και
  • την κοινωνία,

Αυτοί οι τρεις παράγοντες συνυπάρχουν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Το επίδικο, δηλαδή το ζητούμενο είναι το αναπτυξιακό εκείνο πρότυπο που οδηγεί σε μία ισορροπία ανάμεσα στους τρεις αυτούς πυλώνες.

Η «Πράσινη» ανάπτυξη αποτελεί μία αναπτυξιακή στρατηγική που μπορεί να συμβάλλει προς την επίτευξη των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης, δίνοντας έμφαση και στους τρεις πυλώνες αυτής. Είναι δηλαδή η «Πράσινη ανάπτυξη» το απαραίτητο μέσον-ο αγωγός για να επιτευχθεί η Αειφόρος ανάπτυξη.  Ο όρος «Πράσινη» ανάπτυξη εστιάζει στην εξοικονόμηση πόρων μέσα από την αξιοποίηση της τεχνολογικής καινοτομίας, τη δημιουργία απασχόλησης, την προστασία του περιβάλλοντος, την κυκλική οικονομία.

Η «Γαλάζια Ανάπτυξη», γνωστή ως “Blue Growth”, στηρίζεται στη διατήρηση και αειφόρο διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Πιο συγκεκριμένα, προάγει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη στήριξη της αειφόρου ανάπτυξης του θαλάσσιου, του νησιωτικού και του  ναυτιλιακού τομέα. Ο Θουκυδίδης διέσωσε την ρήση :«Μέγα το της θαλάττης Κράτος»  που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει πως «Μεγάλη είναι η δύναμη του κράτους που ελέγχει την θάλασσα». Σήμερα , στην εποχή μας η φράση αυτή νοείται κυρίως υπό την έννοια της οικονομίας και μάλιστα της Γαλάζιας Οικονομίας. Οι θάλασσες και οι ωκεανοί μπορούν να αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της οικονομίας τόσο της Ελληνικής όσο και της Ευρωπαϊκής, ενώ εμφανίζουν σημαντικές προκλήσεις για την ανάπτυξη καινοτομιών και την τεχνολογική ανάπτυξη. Η ανάδειξη και η συμβολή των θαλάσσιων πόρων στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης της Ευρώπης  αποτελείται από τρεις συνιστώσες:

α) γνώσεις για την θάλασσα,

β) θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και

γ) ολοκληρωμένη θαλάσσια επιτήρηση.   

ΓΙΑΤΙ Η ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΓΑΛΑΖΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ενδεικτικά και μόνον ενδεικτικά παρακαλώ σημειώστε ότι:

Η Ελλάδα διαθέτει 6000 νησιά-νησίδες και βραχονησίδες, αλλά και 15.147 χλμ συνολικού μήκους ακτογραμμή.

Η ελληνική οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό «εξαρτημένη» από τη θάλασσα. Το 19% του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας απασχολείται στον τουριστικό τομέα, ο οποίος σε ποσοστό 85% αναπτύσσει δραστηριότητες που σχετίζονται με την θάλασσα.

Η ελληνική ναυτιλία, αντιστοιχεί, στο 15,94% της παγκόσμιας ναυτιλιακής δραστηριότητας.

Ακόμα, το 19% των αλιευμάτων στην Μεσόγειο προέρχεται από την Ελλάδα, η οποία και διατηρεί έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στην περιοχή.

ΣΤΗΝ Ε.Ε

Η γαλάζια οικονομία της ΕΕ αντιπροσωπεύει 5,4 εκατ. θέσεις εργασίας και ακαθάριστη προστιθέμενη αξία που ανέρχεται σε περίπου 500€ δισ. ετησίως. Συνολικά, 75% του εξωτερικού εμπορίου της Ευρώπης και 37% του εμπορίου εντός της ΕΕ διεξάγεται διά θαλάσσης. Μεγάλο ποσοστό αυτής της δραστηριότητας, όχι όμως το σύνολό της, είναι συγκεντρωμένο γύρω από τις ακτές της Ευρώπης

ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ ΓΑΛΑΖΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΕ

Κατά την  Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκρίνονται  πέντε τομείς δράσης που μπορούν  να οδηγήσουν σε βιώσιμη ανάπτυξη στο πλαίσιο της γαλάζιας οικονομίας. Ιδού οι τομείς αυτοί:

Γαλάζια ενέργεια

Η θαλάσσια ενέργεια μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της αποδοτικότητας όσον αφορά την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, στην ελαχιστοποίηση των απαιτήσεων όσον αφορά τη χρήση άνθρακα από τον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η  παραγωγή αιολικής ενέργειας ανοικτής θαλάσσης άρχισε να εξαπλώνεται ραγδαία στην Ευρώπη. Για την Ελλάδα υπάρχουν πολλές ενστάσεις.

Βεβαίως υπάρχει μπροστά μας η πρόκληση μιας άλλης μορφής ενέργειας της κυματικής ενέργειας.

Γνωρίζετε την Γεωθερμία με θαλασσινό νερό;

Η αξιοποίηση του θαλασσινού νερού με αγωγούς ή μέσα από παραθαλάσσια πηγάδια ή γεωτρήσεις είναι μια σημαντικότατη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας σε όλες τις παράκτιες περιοχές και ειδικότερα της Μεσογείου όπου η θερμοκρασία της θάλασσας στις παράκτιες ζώνες κυμαίνεται από 16 – 22 C.

Η ψύξη με την χρήση θαλασσινού νερού είναι μια μέθοδος που προσφέρει εξοικονόμηση μέχρι και 40% σε σχέση με την χρήση αερόψυκτων συστημάτων. Η παραγωγή θερμού νερού θερμοκρασίας μέχρι και 60 C με αβαθή γεωθερμία και την χρήση αντλιών θερμότητας υψηλής απόδοσης μπορεί να μειώσει μέχρι και 80 % το κόστος σε σχέση με την συμβατική παραγωγή με καυστήρες πετρελαίου ή αερίου.

Υδατοκαλλιέργεια

Η υποθαλάσσια ζωή αντιστοιχεί στο 15,7% περίπου των ζωικών πρωτεϊνών που καταναλώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για τα τρόφιμα και τη γεωργία εκτιμά ότι η υδατοκαλλιέργεια προσφέρει το ήμισυ από αυτές και ότι μέχρι το 2030 το ποσοστό αυτό θα ανέλθει σε 65%. Σήμερα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 25% στην ΕΕ. Παγκοσμίως, παρουσιάζει αύξηση 6,6% ετησίως, κάτι που την καθιστά τον πιο ραγδαία αναπτυσσόμενο τομέα παραγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης, και ταχύτερα αναπτυσσόμενο από την ετήσια παγκόσμια αύξηση το πληθυσμού, που ανέρχεται στο 1,8%.Έτσι, συμβάλλει στη συνολική βελτίωση της ανθρώπινης διατροφής.

Η ανάπτυξη στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας στην Ασία, που αντιστοιχεί σε περισσότερο από 89% της συνολικής παραγωγής, ανέρχεται σε ποσοστό άνω του 5% ετησίως, ενώ η ανάπτυξη του τομέα στην ΕΕ είναι στάσιμη. Πάνω από το 90% των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ είναι ΜΜΕ, οι οποίες παρέχουν περίπου 80.000 θέσεις εργασίας.

Η υδατοκαλλιέργεια στην Ελλάδα μπορεί να αναπτυχθεί, προσφέροντας εμπορεύματα καλύτερης ποιότητας στους καταναλωτές που επιθυμούν να επιλέγουν φρέσκα, αξιόπιστα προϊόντα, στα οποία περιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο εκείνα που παράγονται με βιώσιμο ή βιολογικό τρόπο. Επιπλέον, μπορεί να βοηθήσει τις παράκτιες κοινότητες να διαφοροποιήσουν τις δραστηριότητές τους, μειώνοντας ταυτόχρονα την πίεση που ασκείται λόγω της αλιείας, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των αποθεμάτων. Για τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ο πιθανός αντίκτυπος στα αποθέματα των μη εκτρεφόμενων πληθυσμών και στην ποιότητα του νερού. Αλλά και εδώ ισχύει η βασική Αρχή της Φέρουσας Ικανότητας

 

Θαλάσσιος, παράκτιος τουρισμός και τουρισμός με κρουαζιερόπλοια

Η εξαιρετική ομορφιά και η ποικιλομορφία των ακτών μας  καθώς και το ευρύ φάσμα εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων που προσφέρονται, τις καθιστά προτιμώμενο προορισμό διακοπών πολλών τουριστών. Ο τομέας του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού έχει πλέον καταστεί  μεγάλη θαλάσσια οικονομική δραστηριότητα, στην οποία απασχολούνται αρκετές χιλιάδες άνθρωποι.

Σε ορισμένες περιοχές, ο τουρισμός αποτελεί πρόσθετη πηγή εισοδήματος για τις παράκτιες κοινότητες, ενώ σε άλλες μπορεί να κυριαρχεί στην τοπική οικονομία. Παρόλο ότι πολλοί από αυτούς τους τουρίστες μπορεί να μην απομακρύνονται πολύ από την ακτή, οι δραστηριότητες στη θάλασσα γνωρίζουν αύξηση: Ενδεικτικά αναφέρω τρεις μόνον δραστηριότητες:

Η πλοήγηση με σκάφη αναψυχής

Ο κλάδος των κρουαζιερόπλοιων γνωρίζει επίσης ανάπτυξη.

Καταδύσεις

Προσοχή ένα υγιές περιβάλλον είναι θεμελιώδες για οποιαδήποτε μορφή «γαλάζιου» τουρισμού και ευνοεί την ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού. Τα υψηλής ποιότητας ύδατα κολύμβησης και τα παρθένα παράκτια και θαλάσσια ενδιαιτήματα έχουν υψηλή αξία αναψυχής. Έτσι, οι παράκτιες περιοχές γίνονται πιο ελκυστικές, γεγονός το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη δραστηριοτήτων, όπως είναι ο θαλάσσιος τουρισμός και τα αθλήματα, καθώς και ο οικολογικός τουρισμός, π.χ η παρατήρηση φαλαινών, ή και πουλιών (birds watchers.

Η μεγάλη ποικιλία του τουρισμού σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των πρωτοβουλιών που προωθούν την ανάπτυξη είναι τοπικής ή περιφερειακής κλίμακας. Η καθεμιά από τις Ελληνικές Περιφέρειες παρουσιάζει διαφορετικές προκλήσεις και ευκαιρίες, που απαιτούν συγκεκριμένες προσεγγίσεις. Οι Περιφερειακές διοικήσεις θα πρέπει να υιοθετήσουν μια στρατηγική προσέγγιση στις επενδύσεις ώστε να ευνοηθούν υποδομές, όπως είναι η δυνατότητα προσδέσεως, οι λιμενικές εγκαταστάσεις και η μεταφορά.

Αυτά πρέπει να συνοδευτούν από μέτρα που θα συμβάλλουν ώστε να αυξηθεί η τουριστική προσφορά για τη χαμηλή περίοδο και να μειωθεί το υψηλό αποτύπωμα άνθρακα και ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του παράκτιου τουρισμού. Λόγω της μεγάλης σημασίας της δραστηριότητας, του επισφαλούς χαρακτήρα της δραστηριότητας και του χαμηλού επιπέδου δεξιοτήτων μεγάλου μέρους του υφιστάμενου εργατικού δυναμικού, καθώς και του κυρίαρχου αντικτύπου του τουρισμού σε πολλές παράκτιες και θαλάσσιες περιοχές της χώρας, τα μέτρα σε επίπεδο τοπικής θαλάσσιας λεκάνης μπορεί να έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο.

Θαλάσσιοι ορυκτοί πόροι

Η πρόοδος στην τεχνολογία, καθώς και οι ανησυχίες ως προς την ασφάλεια του ανεφοδιασμού ενθάρρυναν τις εταιρείες εξόρυξης να εξετάσουν τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η θάλασσα. Η εκμετάλλευση και η εξόρυξη ορυκτών, εκτός της άμμου και του αμμοχάλικου, από τη θάλασσα, έχει μόλις ξεκινήσει. Η πιο πρόσφατη δραστηριότητα αναπτύσσεται σε ρηχά ύδατα. Έως το 2020, το 5% των ορυκτών σε παγκόσμιο επίπεδο, περιλαμβανομένου του κοβάλτιου, του χαλκού και του ψευδάργυρου μπορεί να προέρχεται από το βυθό του ωκεανού. Αυτό το ποσοστό μπορεί να ανέλθει σε 10% έως το 2030. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών της θαλάσσιας εξόρυξης ορυκτών σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να αυξηθεί από σχεδόν μηδενικό επίπεδο έως 10 € δισ. έως το 2030.

Μπορεί επίσης να καταστεί οικονομικά εφικτή η αφαίρεση ορυκτών, όπως είναι το βόριο ή το λίθιο, από το θαλασσινό νερό. Οι αποθέσεις με τις καλύτερες προοπτικές συναντώνται σε σουλφίδια μετάλλων, τα οποία αναδύονται από υδροθερμικά μεταλλεύματα σε περιοχές ενεργών ηφαιστείων. Οι θερμοκρασίες και οι πιέσεις σε αυτές τις περιοχές είναι πολύ υψηλές και ο αντίκτυπος της διαταραχής σε αυτά τα θερμά σημεία θαλάσσιας βιοποικιλότητας, που με βάση τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θαλάσσης (UNCLOS) πρέπει να προστατεύονται, είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστος. Αυτού του είδους η δραστηριότητα εντοπίζεται σήμερα περισσότερο σε περιοχές υπό εθνική δικαιοδοσία (αποκλειστικές οικονομικές ζώνες και υφαλοκρηπίδα) όπως είναι πιο εύκολο να μεταφερθούν μεταλλεύματα στην ξηρά. Είναι προφανές ότι για λόγους αρχής είμαστε αντίθετοι με τις εξορύξεις.

 

Γαλάζια βιοτεχνολογία

Η ανεξερεύνητη και όχι επαρκώς μελετημένη, φύση μεγάλου ποσοστού του βυθού σημαίνει ότι η ικανότητα των θαλάσσιων οργανισμών εκτός των ψαριών και των οστρακόδερμων να προσφέρουν στοιχεία στη γαλάζια οικονομία αρχίζει, μόνον, σήμερα να εκτιμάται, εν μέρει μέσω νέων τεχνολογιών για τον προσδιορισμό της αλληλουχίας του γονιδιώματος των ζωντανών οργανισμών.

Έχουν ήδη σημειωθεί κάποιες επιτυχίες. Τα αντιικά φάρμακα Zovirax και Acyclovir προέκυψαν από νουκλεοτίδια που απομονώθηκαν από σπόγγους της Καραϊβικής. Το «Yondelis», που αναπτύχθηκε από μικρά, ασπόνδυλα θαλάσσια είδη ήταν το πρώτο φάρμακο θαλάσσιας προέλευσης για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Η εξερεύνηση της βιοποικιλότητας της θάλασσας μάς βοηθά σήμερα να κατανοήσουμε, για παράδειγμα, το πώς οι οργανισμοί που μπορούν να αντέξουν ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης και αναπτύσσονται χωρίς φως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη νέων βιομηχανικών ενζύμων ή φαρμακευτικών ουσιών. Ταυτόχρονα, λόγω της ανησυχίας σχετικά με τον αντίκτυπο από τη χρήση του εδάφους και της ανάγκης για νερό των χερσαίων καλλιεργειών που προορίζονται για βιοκαύσιμα, καταβάλλονται προσπάθειες για τη διερεύνηση της δυνατότητας χρήσης των φυκιών ως πηγής βιοκαυσίμων, καθώς και για τη δυνατότητα χρήσης χημικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και βιοενεργών ενώσεων

Μια στρατηγική προσέγγιση στην έρευνα και στην καινοτομία θα προσφέρει τις επιστημονικές και τεχνολογικές βάσεις για την τεκμηρίωση των στρατηγικών αποφάσεων που χρειάζονται οι αναδυόμενοι βιομηχανικοί τομείς. Μέσω της μείωσης των τεχνικών εμποδίων στον εν λόγω τομέα, το σύνολο του τομέα θα καταστεί πιο ελκυστικό για τους επενδυτές. Θα βοηθήσει, επίσης, τη βιομηχανία να μετακινηθεί από το στάδιο της ανάπτυξης στην εμπορική εκμετάλλευση των καινοτόμων προϊόντων. Μια ολιστική προσέγγιση θα συνέβαλε στην αύξηση της ευαισθητοποίησης μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής, του ιδιωτικού τομέα και του γενικού κοινού σχετικά με το δυναμικό των θαλάσσιων υδρόβιων προϊόντων.

ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Πρόκειται για το σχεδιασμό του χρόνου και του τόπου άσκησης ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στη θάλασσα, προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα και η βιωσιμότητά τους στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Κατά τη διαδικασία αυτή, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη συνεργάζονται με διαφάνεια με στόχο το σχεδιασμό των θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Τον Ιούλιο του 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν νομοθεσία σχετικά με τη δημιουργία ενός κοινού πλαισίου για το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό στην Ευρώπη.

Ο ανταγωνισμός που επικρατεί στο θαλάσσιο χώρο, όσον αφορά τις εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τις υδατοκαλλιέργειες και άλλους τομείς οικονομικής ανάπτυξης, δείχνει ότι απαιτείται μια αποτελεσματική διαχείριση ώστε να αποφευχθούν πιθανές συγκρούσεις και να δημιουργηθούν συνέργειες μεταξύ των διάφορων δραστηριοτήτων. Με το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό επιτυγχάνεται:

  • Περιορισμός των συγκρούσεων μεταξύ τομέων και δημιουργία συνεργειών μεταξύ διάφορων δραστηριοτήτων.
  • Ενθάρρυνση των επενδύσεων με τη διασφάλιση προβλεψιμότητας, διαφάνειας και σαφέστερων κανόνων. Έτσι θα δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη των δικτύων γαλάζιας οικονομίας, θα καθοριστούν Προστατευόμενες Θαλάσσιες Περιοχές και θα διευκολυνθούν οι επενδύσεις.
  • Ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ εθνικών διοικήσεων, μέσω της εφαρμογής ενιαίου μηχανισμού για την ισόρροπη ανάπτυξη διάφορων θαλάσσιων δραστηριοτήτων. Με τον τρόπο αυτόν, θα απλουστευθούν οι διαδικασίες και θα μειωθεί το κόστος.
  • Αύξηση της διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ χωρών της ΕΕ, όσον αφορά τα καλώδια, τους αγωγούς, τις θαλάσσιες οδούς, τις αιολικές εγκαταστάσεις, κ.λπ.
  • Προστασία του περιβάλλοντος μέσω της έγκαιρης εκτίμησης του αντικτύπου και των δυνατοτήτων πολλαπλής χρήσης του χώρου.

Η διαδικασία σχεδιασμού αφορά το σύνολο της κοινωνίας και όχι κάποιους ειδικούς καρεκλοκένταυρους που από τα γραφεία τους στην Αθήνα θα αποφασίζουν για την κοινωνία της Νισύρου ή της Καλύμνου ή των Διαποντίων νήσων.


ΘΕΜΑ: «Λιμάνια και Πράσινες πολιτικές»

Η πολιτική των θαλασσίων μεταφορών και των λιμένων για το Πράσινο Κίνημα έχει ως στόχο την ουσιαστική ενίσχυση της οικονομίας μέσω της ανάπτυξης ενός σύγχρονου εθνικού δικτύου λιμενικών υποδομών ενταγμένο στο ευρύτερο Ευρωπαϊκό και Διευρωπαϊκό Δίκτυο μεταφορών  που να καθιστά ταχύτερες και ασφαλέστερες τις θαλάσσιες μετακινήσεις, προωθώντας παράλληλα πράσινες βιώσιμες αλλά και ψηφιακές λύσεις.

Το Πράσινο Κίνημα αναγνωρίζει τη ζωτικότητα των θαλασσίων μεταφορών για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των υπηρεσιών και των εμπορευμάτων οι οποίες συνεισφέρουν ουσιαστικά και στην οικονομία της χώρας μας.

Η χρησιμοποίηση βιώσιμων και καινοτόμων θαλασσίων μέσων μεταφοράς η οποία αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων της Ε.Ε. και ιδιαίτερα της χώρας μας αποτελεί το κύριο στόχο του Κινήματος.

Η μεγάλη ακτογραμμή και η ύπαρξη πολλών νησιών, δημιούργησε ένα λιμενικό μεταφορικό σύστημα ιδιαίτερα εκτεταμένο, αποτελούμενο από ένα πλωτό στόλο,  λιμένες και λιμενικές εγκαταστάσεις διαφορετικού μεγέθους, χαρακτηριστικών αλλά και μεικτών λιμενικών δραστηριοτήτων.

Η «ακτοπλοϊκή κοινότητα» με τους 100 και άνω λιμένες «ακτοπλοϊκής εξυπηρέτησης» συνέβαλλε και εξακολουθεί να συμβάλλει ιδιαίτερα στην ελληνική οικονομία μέσω των συνδέσεων και της εξυπηρέτησης των νησιωτικών περιοχών μας, της αποτροπής δημιουργίας συνθηκών απομόνωσής των, της ανάδειξης της μοναδικότητας των περιοχών αυτών και των κατοίκων τους, με ουσιαστική συμμετοχή στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο των νησιωτικών περιοχών αλλά και της χώρας γενικότερα.

Οι θαλάσσιες μεταφορές και οι συνοδευτικοί κλάδοι δημιουργούν ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία στο ΑΕΠ. Εκτιμάται ότι αν προσδιοριζόταν με την πρόσθεση και άλλων ευρύτερων κλάδων του τουρισμού ή επιμέρους οικονομικών δραστηριοτήτων (όπως τα ξενοδοχεία, την εστίαση, τα τρόφιμα, τα γεωργικά προϊόντα και αλιεύματα, τη μεταποίηση, της οικοδόμησης, του εμπορίου, της παροχής υπηρεσιών αλλά και της απασχόλησης), της θαλάσσιας αναψυχής ή περιήγησης, θα αναδείξει ένα σημαντικό ποσοστό επί του ΑΕΠ.

Ο ακτοπλοϊκός στόλος σίγουρα αποτελεί την αέναη κινητήριο θαλάσσια δύναμη της χώρας μας και υποδομή για την προσέλκυση επενδύσεων «θάλασσα-  ήλιος- φως – περιήγηση- περιβάλλον- τέχνη και πολιτισμός», διαφήμισης των κατοίκων αυτού του τόπου μας και καθιέρωσης των νησιών μας ως παγκοσμίου φήμης προορισμοί πολιτιστικής κληρονομιάς, τουρισμού, αναψυχής, περιήγησις, περιβάλλοντος, τέχνης  και ιστορίας.

Καθώς η κινητικότητα αυξάνεται στις κοινωνίες του σήμερα, η πολιτική του Πράσινου Κινήματος στηρίζει τα συστήματα θαλασσίων – λιμενικών  μεταφορών και θαλάσσιας περιήγησης και αναψυχής ώστε αυτά να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών:

  • Της θαλάσσιας κυκλοφοριακής αποσυμφόρησης, ασφάλειας και σεβασμού στο περιβάλλον.
  • Της βιωσιμότητας χωρίς εξαρτήσεις από ορυκτά καύσιμα που αποτελεί  το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών αναγκών τους, γεγονός δυσβάστακτο από περιβαλλοντική και οικονομική άποψη.
  • Της ποιότητας του αέρα  για να μειωθούν οι εκπομπές του τομέα , του παράκτιου και του θαλάσσιου περιβάλλοντος .
  • Των πράσινων λιμενικών και θαλασσίων υποδομών και της ποιότητας αυτών.
  • Τον έξυπνο, ποιοτικό και περιβαλλοντικό πλεονέκτημα έναντι του  ανταγωνισμού  από τις ταχέως αναπτυσσόμενες .

 

Το Πράσινο Κίνημα  θα συμμετέχει και θα απαντά στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής μέσω των ποικίλων προγραμμάτων όπως είναι το “Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία”, προϋπολογισμού 1 τρις, στη χρονική διάρκεια της επόμενης δεκαετίας.

Το Πράσινο Κίνημα  θα συνεργαστεί με όλα τα Πράσινα Κινήματα – Πράσινες και Οικολογικές Οργανώσεις και τα σχετικά δίκτυα των μελών της Ε.Ε  για τη διαμόρφωση και την εφαρμογή της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας».

Θα προτείνει μέσω των διαδικασιών διαβούλευσης τα ελάχιστα υποχρεωτικά «πράσινα κριτήρια» και θα παρέχει υποστήριξη σε όλους τους φορείς κατά τον σχεδιασμό, τον προσδιορισμό των επενδυτικών αναγκών και την εκτέλεση των βιώσιμων έργων που θα προκύψουν. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό σχέδιο, θα συμβάλλει στη  διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για τη χρηματοδότηση  των πράσινων πολιτικών και δράσεων από όλα τα Ταμεία και την αξιοποίηση των εγγυητικών μηχανισμών  από την Ε.Ε. και από πιστωτικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις.

Το Πράσινο Κίνημα θα συμμετέχει ενεργά σε διαδικασίες συνεργασίας, υποστήριξης και συντονισμού όλων των διαθεσίμων πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού, μιας  νέας και συντονισμένης διακυβέρνηση και επικοινωνίας με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων για τη δραστική μείωση ρύπων, στο πλαίσιο της «Πράσινης Συμφωνίας» και των προγραμμάτων όπως είναι αυτό, για τους Πράσινους Ελληνικούς Λιμένες στην τρέχουσα δεκαετία στο πλαίσιο της «Πράσινης Συμφωνίας».

Βασικές αρχές των προτάσεων του πράσινου Κινήματος.

  • Να αξιολογούνται ανάλογα με τον βαθμό της ενεργειακής τους απόδοσης.
  • Να βασίζονται σε προηγούμενα εμπεριστατωμένα επιτεύγματα.
  • Να σχεδιάζονται για να εντάσσονται στο ευρύτερο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών, ως κόμβοι μεταφορών, κέντρα διαμετακομιστικού εμπορίου, συνδέοντας το θαλάσσιο σκέλος με άλλα μέσα μεταφορών, με την ενδοχώρα και τις πόλεις.

Για το Πράσινο Κίνημα το «Πράσινο Λιμάνι» ως απαραίτητη προϋπόθεση απαιτεί μεταξύ άλλων , τη σύνταξη των εθνικών στρατηγικών Ενέργειας, Περιβάλλοντος, Αειφόρου κι Έξυπνης Κινητικότητας στα λιμάνια , δράσεις  και υποδομές μεγάλης κλίμακας που να ενσωματώνουν την παράγωγη εναλλακτικών καύσιμων στο λιμάνι (όπως ηλεκτροδότηση, πράσινο υδρογόνο, φυσικό αέριο, νέα γενιά βιοκαυσίμων), συστήματα παράγωγης ενέργειας κυρίως από βιώσιμες ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (όπως φωτοβολταϊκά, αιολικά) με δυνατότητες αποθήκευσης της ενέργειας αυτής, διανομής και επαναφόρτισης, υποδομών τροφοδοσίας εναλλακτικών καύσιμων στα πλοία και στα άλλα μέσα που κυκλοφορούν στο λιμάνι (όπως μηχανολογικός εξοπλισμός, μέσα φορτοεκφόρτωσης, συστήματα ανεφοδιασμού των πλοίων κλπ.

Έκτος από την παραπάνω απαραίτητη προϋπόθεση, θα εφαρμοσθούν πολιτικές και δράσεις:

  • Καινοτομίας και ευφυών διαδικασιών θαλασσίων μεταφορών .
  • Υλοποίησης αποτελεσματικών διαδικασιών  θαλασσίων logistics στην αλυσίδα των συνδυασμένων μεταφορών για να επιτευχθεί μετάβαση από ένα μέσο μεταφοράς σε άλλο, από πόρτα σε πόρτα για επιβατικές ή εμπορευματικές μεταφορές.
  • Δράσεις ψηφιακών εφαρμογών με αυτοματοποιημένα μέσα φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων και διακίνησης επιβατών  και οχημάτων.
  • Ευφυή λιμενικά συστήματα άρρηκτα δεμένα με τα θαλάσσια μέσα μεταφορών  για τη βελτίωση των ροών πλοίων, επιβατών και φορτίων προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος  παραμονής και εξυπηρέτησης.
  • Ανάπτυξη νέων εργαλείων και μηχανισμών βελτιστοποίησης για την απρόσκοπτη πρόσβαση των συνδυασμένων μεταφορών, μεταξύ των λιμένων και σύνδεσης αυτών με την πόλη.
  • Δημιουργία μηχανισμών και πρακτικών που να δίνουν οικονομικά ή λειτουργικά κίνητρα μη ρυπογόνων πλοίων  και λιμένων.
  • Ανάπτυξη και προώθηση συμφωνιών με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στη διοίκηση των λιμανιών, περιλαμβάνοντας τις λιμενικές αρχές, πλοιοκτήτες, τοπικές κοινωνίες, Κοινοπραξίες ή άλλους συναφείς οργανισμούς και τα αντίστοιχα διοικητικά τμήματα σχεδιασμού, για επιτάχυνση της παραγωγής και χρήσης αειφόρου ενέργειας.
  • Εκπόνηση του Green Master Plan για το «Πράσινο Προγραμματικό Σχέδιο Λιμένα», που θα περιλαμβάνει το όραμα-αποστολή του και τον οδικό χάρτη για την επίτευξη θαλάσσιων μεταφορών με ουδέτερους ρύπους και την ελάχιστη ρύπανση στη λιμενική περιοχή έως το 2030, 2040 και 2050 με την αντίστοιχη απαιτούμενη επένδυση.

Εκτός από τις παραπάνω πολιτικές και δράσεις θα απαιτήσουμε  να προβλέπεται:

  • Η μέτρηση των αποτελεσμάτων, για την απόδειξη της  αποτελεσματικότητας των προτεινόμενων εφαρμογών.
  • Η ποσοστιαία επίτευξη της μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης βάση των μετρήσεων.
  • Η συνέργεια  με άλλες προτάσεις στον ίδιο τομέα, το συντονισμό, την επικοινωνία και διάχυση της πληροφόρησης.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε την ασφαλή πιλοτική εφαρμογή σε επιλεγμένους λιμένες ανάλογα με  το χαρακτήρα τους (εμπορικοί, επιβατικοί , αλιευτικοί , τουριστικοί, μεικτοί λιμένες, νησιωτικοί , ηπειρωτικοί) οι οποίοι θα ορισθούν με τη συνέργεια των σχετικών φορέων  για την εφαρμογή των πρωτοπόρων πράσινων συστημάτων, ιδεών και πρακτικών  με τους απαραίτητους για την επίτευξη βέλτιστων αλληλοσυμπληρωμένων αποτελεσμάτων συμβαλλόμενους εταίρους όπως είναι η ναυτιλιακή κοινότητα, η επιστημονική κοινότητα, τα επιμελητήρια , η τοπική αυτοδιοίκηση και γενικότερα οι χρήστες .

Προς την κατεύθυνση δημιουργίας ενός αποτελεσματικού μηχανισμού θα πρέπει έγκαιρα να αναληφθούν δράσεις προστασίας στήριξης και ανάκαμψης του τομέα όπως:

  1. Εντατικοποίησης και της «πράσινης» πολιτικής μέσω κατάλληλων δράσεων χρηματοδοτήσεων λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη και  την εδαφική συνέχεια .
  2. Οι θαλάσσιες μεταφορές να χαρακτηρισθούν ως υπηρεσία Γενικού Οικονομικού Ενδιαφέροντος, επειδή αποτελούν στοιχείο ζωτικής σημασίας διασφάλισης της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνέχειας της χώρας.
  3. Συντονισμού και συνέργειας ή συμπληρωματικότητας των θαλασσίων συνδέσεων με μορφές συνεκμετάλλευσης.
  4. Δημιουργίας κοινού και μόνιμου «θαλάσσιου πράσινου παρατηρητηρίου» καταγραφής με συστηματικό τρόπο στοιχείων των θαλασσίων μεταφορών για την εκάστοτε αναθεώρηση – επικαιροποίηση – διόρθωση και προώθηση δράσεων .
  5. Αναδιοργάνωσης του συστήματος θαλασσίων μεταφορών.
  6. Επίλυση ζητημάτων αλληλοεπικαλύψεων και συμπληρωματικότητας  των δικτύων μεταφορών.
  7. Αναζήτησης πόρων για την κάλυψη μέρους των αναγκών από την Ε.Ε. ή από άλλους πόρους.

Στόχος μας κεντρικός ο εθνικός πράσινος λιμενικός και θαλάσσιος σχεδιασμός, να επαναπροσδιορισθεί με τα ανάλογα μέτρα, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη του εκτός των γενικών κατευθύνσεων και οδηγιών της Ε.Ε. , τις ιδιαιτερότητες και τις χρήσεις των λιμένων στην ηπειρωτική χώρα και στα νησιά και το κυριότερο τους ίδιους του χρήστες και τις τοπικές κοινωνίες.

Κωνσταντίνος Γκώνιας

Υποναύαρχος Λιμενικού Σώματος (ε.α)

Ειδικός Σύμβουλος Λιμενικής Πολιτικής