Ρεαλιστικές προτάσεις οι ανανεώσιμες πηγές
Γράφει ο Χρήστος Η. Χαλαζιάς*
Η αποχή του πετρελαίου που εξορύσσεται με ευκολία έχει παρέλθει οριστικά. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι στρεφόμαστε σήμερα προς «μη συμβατικές» μορφές ενεργείας από ορυκτά καύσιμα. Η ενεργειακή ζήτηση αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από εκείνο με τον οποίο οι νέες τεχνολογίες μπορούν να εξασφαλίσουν συμπληρωματικές ποσότητες ενέργειας . Όσο αφορά τις απαιτούμενες υποδομές γίνονται ολοένα περισσότερο δαπανηρές στο βαθμό που το παγκόσμιο σύστησα στηρίζεται στην εκμετάλλευση των εσχάτων πόρων ορυκτής ενέργειας. Οι πολιτικές αβεβαιότητες αποτελούν τον τέταρτο λόγο. Σε ένα κόσμο που γίνεται ολοένα περισσότερο ασταθής από πολιτική , οικονομική , πολιτιστική και κοινωνική άποψη – μεταξύ άλλων εξαιτίας της δογματικής απελευθέρωσης των αγορών – είναι πολύ πιθανό ότι η εξάρτηση από τυχαία γεγονότα θα αυξηθεί στο μέλλον. Η αλυσίδα εφοδιασμού του ενεργειακού κλάδου βρίσκεται μπροστά σε μια σημαντική πρόκληση: να εξασφαλίσει τον συνεχή ανεφοδιασμού ολόκληρο του κόσμου με πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ουράνιο τα οποία παράγονται σε ορισμένα μονάχα σημεία και χώρες του κόσμου, τη στιγμή που η διακίνηση τους προϋποθέτει την ύπαρξη σημαντικών δικτύων μεταφοράς.
Τα αυξανόμενα κόστη καθιστούν κάθε μέρα τη ενεργειακή παγίδα ακόμα πιο επικίνδυνη. Οι αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να αγοράζουν ενέργεια στις τιμές της παγκόσμιας αγοράς, έχουν δεχθεί ένα σοβαρό οικονομικό πλήγμα. Για πολλές από αυτές, οι εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων απορροφούν ήδη το σύνολο των εσόδων που τους εξασφαλίζουν οι εξαγωγές τους.
Η άμεση ή έμμεση χρησιμοποίηση της ενέργειας που μπορεί να παραχθεί από τον ήλιο, τον άνεμο, το νερό ή τα κύματα της θάλασσας, θα μπορούσε να προσφέρει σε ολόκληρο την πλανήτη δεκαπέντε χιλιάδες φορές περισσότερη ενέργεια απ’ όση καταναλώνει σήμερα η ανθρωπότητα.
Μια ανεμογεννήτρια μπορεί να εγκατασταθεί σε μια εβδομάδα, την στιγμή που ο χρόνος κατασκευής ενός κλασικού θερμοηλεκτρικού σταθμού κυμαίνεται μεταξύ πέντε και δεκαπέντε ετών. Όσον αφορά τη διακεκομμένη λειτουργία των εγκαταστάσεων ηλιακής και αιολικής ενέργεια, υπάρχουν ήδη λύσεις που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προσφέρουν σημαντικά πολιτικά και οικονομικά πλεονεκτήματα: δεδομένου ότι οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων αντικαθίστανται από πηγές ενέργειας , οι οποίες θα είναι για πάντα διαθέσιμες σε τοπικό επίπεδο, ενισχύεται η ενεργειακή ασφάλεια κάθε χώρας, ενώ θα υπάρξουν και θετικές συνέπειες στο ισοζύγιο πληρωμών της.
Επιπλέον, αυτή η εξέλιξη θα δώσει νέα ώθηση στις περιφερειακές οικονομικές δομές που στηρίζονται στη γεωργία , ενώ θα μειωθούν σημαντικά και οι ανάγκες για ενεργειακές υποδομές. Τέλος θα αποφευχθούν και οι σοβαρές βλάβες που προκαλεί η ρύπανση στο περιβάλλον καις την υγεία. Με άλλα λόγια, όσο θα μειώνεται η προσφυγή στις συμβατικές μορφές ενέργειας, τόσο θα πολλαπλασιάζονται οι θετικές συνέπειες.
Η επιλογή της πρωτογενούς μορφής ενέργειας καθορίζει την πολιτική, οικονομική και τεχνολογική προσπάθεια που απαιτείται για την εξόρυξη , την μετατροπή, την μεταφορά και την διανομή της, χωρίς να ξεχνάμε και τις τεχνολογίες που απαιτούνται για την χρήση της. Συνεπώς, το πέρασμα στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας – δηλαδή σε ενεργειακές ροές που είναι απόλυτα διαφορετικές – αλλάζει τα πάντα.
Αυτό προϋποθέτει ότι θα περάσουμε από πρωτογενείς εμπορικές μορφές από μερικούς μεγάλους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και διυλιστήρια σε έναν κατά πολύ΄ μεγαλύτερο αριθμό μεσαίων και μικρών μονάδων, από διεθνείς υποδομές σε περιφερειακές δομές και από μορφές ενέργειας που ρυπαίνουν σε καθαρές μορφές που δεν εκπέμπουν αέρια που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Τέλος – ένα στοιχείο το οποίο έχει, όμως, τεράστια σημασία – θα χρειαστεί να περάσουμε, από τις συγκεντρωτικές δομές όσον αφορά τις εταιρείες και τις ιδιοκτησίες σε περισσότερο διαφοροποιημένες μορφές οργάνωσης. Η συστηματική αλλαγή σε ζητήματα ενεργειακού ανεφοδιασμού αντιπροσωπεύει μια αλλαγή μοντέλου από τεχνολογική, οικονομική και πολιτική άποψη. Σε αυτό ακριβώς το σημείο συνίσταται η καρδιά του ζητήματος της κρίση και εξάρτησης της ενέργειας.
*Επικεφαλής του Πολιτικού Σχεδιασμού του Πράσινου Κινήματος