Μαρία Παναγιώτου: Αύξηση 88% σε ένα έτος η ενδοοικογενειακή βία σπάει κάθε ρεκόρ.
Η ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα εξελίσσεται σε μία από τις σοβαρότερες κοινωνικές προκλήσεις των τελευταίων ετών. Τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας δείχνουν μια αλματώδη αύξηση των καταγγελιών, ενώ οι επιστημονικές μελέτες φωτίζουν τους κοινωνικούς και ψυχολογικούς μηχανισμούς που τροφοδοτούν το φαινόμενο.
Σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ. το 2024 καταγράφηκαν 22.080 περιστατικά, σχεδόν διπλάσια σε σχέση με το 2023, όπου τα αντίστοιχα περιστατικά ήταν 11.589.
Η αύξηση φτάνει το 88% και είναι ένα ποσοστό που σοκάρει.
Η ανοδική πορεία της ενδοοικογενειακής βίας φάνηκε ήδη από το φθινόπωρο του 2024 στους πρώτους δέκα μήνες του έτους, με καταγεγραμμένα περιστατικά που είχαν ήδη ανέλθει σε 18.427, από 9.860 την ίδια περίοδο του 2023.
Παράλληλα, οι συλλήψεις αυξήθηκαν θεαματικά, από 6.453 το 2023 σε 11.308 μέχρι τον Οκτώβριο του 2024.
Δυστυχώς η πορεία είναι σταθερά ανοδική και οι αριθμοί δεν αφήνουν περιθώριο για εφησυχασμό.
Το ερώτημα είναι γιατί αυξάνεται η ενδοοικογενειακή βία.
Οι επιστημονικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί για τη χώρα μας, συγκλίνουν σε μια διπλή εξήγηση.
Από τη μία μεριά αδιαμφισβήτητα υπάρχει αύξηση του φαινομένου και από την άλλη, έχουν βελτιωθεί οι μηχανισμοί καταγραφής και καταγγελιών που σημαίνει ότι ολοένα και περισσότερα θύματα καταγγέλλουν ενδοοικογενειακή βία.
Μετά τη λήξη της καραντίνας και των εγκλεισμών (lockdowns) καταγράφηκε κύμα καταγγελιών, καθώς ο εγκλεισμός, το στρες και τα εμπόδια στη διαφυγή των θυμάτων δημιούργησαν ένα εκρηκτικό προβληματικό μείγμα.
Η οικονομική κρίση και η ακρίβεια αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες, αφού η ανεργία και η αβεβαιότητα για το μέλλον, αυξάνουν τις εντάσεις στο οικογενειακό περιβάλλον.
Η ψυχική υγεία και οι εξαρτήσεις παίζουν επίσης ρόλο, καθώς η κατάθλιψη, το άγχος, η χρήση αλκοόλ και ουσιών συνδέονται με κακοποιητικές συμπεριφορές.
Παράλληλα, τα πατριαρχικά στερεότυπα και οι κοινωνικές διακρίσεις λειτουργούν ως υπόστρωμα που επιτρέπει στη βία να εκδηλώνεται ως μέσο ελέγχου.
Την ίδια στιγμή, η λειτουργία 63 Γραφείων Αντιμετώπισης ΕΟΒ στην ΕΛ.ΑΣ., η Γραμμή SOS 15900, η πανελλαδική εφαρμογή του Panic Button και το νέο εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας που προβλέπει ο νόμος 5090/2024, διευκόλυναν την αναφορά περιστατικών και έκαναν ορατές πολλές περιπτώσεις που στο παρελθόν έμεναν στη σιωπή.
Ωστόσο, τα μέτρα προστασίας που υπάρχουν σήμερα, είναι για τη διαχείριση μετά τη βία και ουχί για την πρόληψη. Η πολιτεία και το κράτος πρέπει να επενδύσουν στην παιδεία από τα σχολικά χρόνια, έτσι ώστε οι άνθρωποι να έχουν από μικρή ηλικία υγιής ψυχικές βάσεις για το μέλλον στην ενήλικη ζωή τους.
Η βία στο σπίτι αφήνει ανεξίτηλα σημάδια. Τα θύματα συχνά εμφανίζουν μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον όπου κυριαρχεί η βία, κινδυνεύουν να αναπαράγουν τον ίδιο κύκλο στη δική τους ενήλικη ζωή, είτε ως θύτες είτε ως θύματα.
Συνεπώς, ολόκληρη η κοινωνία πληρώνει το τίμημα αυτής της αθέατης και σιωπηλής μάστιγας.
Η πολιτεία έχει κάνει βήματα με τις νέες δομές, τα θεσμικά εργαλεία, τις καμπάνιες ενημέρωσης και πρόληψης όμως, η συνεχής αύξηση των περιστατικών δείχνει ότι χρειάζεται πιο ολοκληρωμένη στρατηγική, η οποία να έχει αφετηρία τους ανήλικους.
Χρειάζεται μόνιμη ενίσχυση των δομών στήριξης, συστηματική εκπαίδευση στα σχολεία και στις υπηρεσίες.
Επίσης, τα προγράμματα για την αλλαγή συμπεριφοράς για τους δράστες είναι απαραίτητα, όπως επίσης και η σταθερή οικονομική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη για τα θύματα.
Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι «οικογενειακή υπόθεση». Είναι ζήτημα δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικής συνοχής.
Μαρία Παναγιώτου Δικηγόρος Αθηνών και Γενική Γραμματέας του Πράσινου Κινήματος.
https://law-panagiotou.gr