Γράφει ο Πέτρος Κανελλόπουλος, Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου,
και Οργανωτικός Υπεύθυνος Περιφέρειας Πελοποννήσου του Πράσινου Κινήματος
Οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας περιλαμβάνουν όλες τις πηγές που δεν καταναλώνουν ορυκτά καύσιμα. Είναι διαθέσιμα ευρέως και φιλικά προς το περιβάλλον και προκαλούν μικρή ή σχεδόν καθόλου ρύπανση.
Η ηλιακή ενέργεια είναι η πρώτη πηγή ενέργειας στον κόσμο. Ήταν σε χρήση πολύ νωρίτερα πριν οι άνθρωποι μάθουν ακόμη και να χρησιμοποιούν την φωτιά. Τα φυτά, η υδρόβια ζωή και τα ζώα όλα εξαρτώνται από την ηλιακή ενέργεια. Η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή φωτός και θερμότητας. Η ενέργεια του Ηλίου είναι μια εναλλακτική πηγή ενέργειας που χρησιμοποιείται ευρύτερα σε ολόκληρο τον πλανήτη για να καλύψουμε τις ενεργειακές απαιτήσεις μας με την χρήση ηλιοθερμικών μεθόδων ή φωτοβολταϊκών γεννητριών. Η ηλιακή ενέργεια δεν δημιουργεί ρύπανση και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, καθώς ο ήλιος θα συνεχίσει να παράγει ηλιακό φως όλα αυτά τα χρόνια. Οι ηλιακοί συλλέκτες, που απαιτούνται για την αξιοποίηση αυτής της ενέργειας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα και απαιτούν ελάχιστη ή καθόλου συντήρηση. Η ηλιακή ενέργεια αποδεικνύεται αναποτελεσματική σε ψυχρότερες περιοχές που δεν λαμβάνουν καλό ηλιακό φως. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας και δεν μπορεί να παγιδευτεί όλο το φως από τον ήλιο από ηλιακούς συλλέκτες. Το πλεονεκτήμα της ηλιακής ενέργειας είναι πως αποτελεί βιώσιμη πηγή παραγωγής εναλλακτικής ενέργειας.
Η αιολική ενέργεια χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για την προώθηση ιστιοπλοϊκών πλοίων, γεγονός που επέτρεψε στους εξερευνητές να πλεύσουν γύρω από τις εμπορικές τους οδούς σε απομακρυσμένες περιοχές. Ένας μόνο ανεμόμυλος μπορεί να τροφοδοτήσει την καλλιέργεια άρδευσης, και τις οικογενειακές ανάγκες ενέργειας, άντληση νερού και ηλεκτρικά φώτα. Ωστόσο, στην παρούσα εποχή υπάρχουν αρκετοί ανεμόμυλοι που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας που απαιτείται κυρίως για βιομηχανικές χρήσεις. Πολλές από τις ανεμογεννήτριες μπορούν να παράγουν μεγάλη ισχύ και να την τροφοδοτήσουν στο ηλεκτρικό δίκτυο. Η τοποθέτηση πολλών αιολικών γεννητριών μαζί για την δημιουργία αιολικού πάρκου έχει χρησιμοποιηθεί συχνά ανά κόσμο. Η αιολική ενέργεια είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας η οποία δεν προκαλεί ατμοσφαιρική ρύπανση και έχει δημιουργήσει αρκετές θέσεις εργασίας τις τελευταίες δεκαετίες. Έχει βέβαια περιορισμούς όπως μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ισχυρούς ανέμους, δημιουργούν θορύβους και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν κοντά σε κατοικημένες περιοχές η περιοχές με ιδιαίτερη πανίδα.
Η γεωθερμική ενέργεια είναι η ενέργεια που αντλείται από την γη. Είναι απόλυτα καθαρή και ανανεώσιμη και χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Η θερμοκρασία του εδάφους στα κατάλληλα σημεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παραχθεί ατμός που με τη σειρά του κινεί γεννήτριες. Οι περιοχές που έχουν υψηλές θερμοκρασίες υπεδάφους είναι εκείνες που είναι επιρρεπείς σε σεισμούς και ηφαίστεια. Η γεωθερμική ενέργεια είναι απόλυτα ανανεώσιμη και δεν παράγει ρύπανση, μειώνει τις ανάγκες μας σε ορυκτά καύσιμα και μη ανανεώσιμα καύσιμα. Η γεωθερμία έχει όμως και τα μειονεκτήματά της, είναι κατάλληλη μόνο για συγκεκριμένες περιοχές και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού και η εγκατάσταση γεωθερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής απαιτεί τεράστιο κόστος εγκατάστασης.
Η ενέργεια εκ Βιομάζας είναι μια εναλλακτική ενέργεια μέσω της μετατροπής βιολογικών υλικών και αποβλήτων σε μορφές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πηγές ενέργειας. Οι ουσίες ή τα υλικά με βάση τον άνθρακα που μετατρέπονται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ορυκτά καύσιμα δεν θεωρούνται ως βιομάζα. Ωστόσο, στην αρχική τους κατάσταση θεωρούνται ως βιομάζα. Αυτό συμβαίνει λόγω του διαχωρισμού του άνθρακα που προηγουμένως περιείχαν από τον κύκλο άνθρακα. Αυτό τους κάνει να υπολογίζουν διαφορετικά τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα. Το ξύλο παραμένει η συνηθέστερη πηγή παραγωγής ενέργειας από βιομάζα. Εκτός από το ξύλο, τα άλλα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία ενέργειας από βιομάζα περιλαμβάνουν καλλιέργειες, φυτά, χώρους υγειονομικής ταφής, αστικά και βιομηχανικά απόβλητα και γεωργικά απόβλητα. Η βιομάζα είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, καθώς θα μπορούσαμε να την παράγουμε όσο υπάρχουν καλλιέργειες, φυτά και απόβλητα. Δεν δημιουργεί αέρια θερμοκηπίου και μπορεί εύκολα να εξαχθεί μέσω της διαδικασίας καύσης. Ένα άλλο πλεονέκτημα της βιομάζας είναι ότι συμβάλλει στη μείωση των χώρων υγειονομικής ταφής.
Εν κατακλείδι κάθε μορφή εναλλακτικής ενέργειας έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της τα οποία πρέπει να ζυγίζονται προσεκτικά από το κοινωνικό σύνολο καθώς μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την τοπική οικονομία, την προστασία του περιβάλλοντος, την συμβατότητα με τις υπόλοιπες δραστηριότητες του τόπου καθώς και το κόστος ενέργειας που επωμίζονται οι πολίτες. Η προώθηση τέτοιων συστημάτων μπορεί να γίνει μόνο μέσω κοινωνικού διαλόγου και όχι αυστηρά οικονομικών κριτηρίων κερδοφορίας ή κόστους καθώς τέτοιες επενδύσεις είναι αλληλένδετες με την τοπική κοινωνία και μπορούν να προσφέρουν πολλαπλά οφέλη.
